Kunst maken en spelen, voor mij roepen ze hetzelfde op: een tijdelijke ontsnapping aan de realiteit, het gevoel van opgaan in een andere wereld. Beide zijn manieren om de zwaarte van het bestaan even op te tillen.

In Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is het idee van een speelruimte voor volwassenen al aan het ontstaan. In deze gids over indoor speelplaatsen voor volwassenen wordt duidelijk hoe groot de behoefte is aan zintuiglijke, fysieke beleving voor volwassenen. Ook The UK's best adults-only soft play centres benoemt hoe mensen in de rij staan voor trampolines, ballenbakken en glijbanen. Omdat ze willen ontspannen, ontsnappen en opnieuw contact willen maken.

Sinds ik in het onderwijs werk denk ik vaak terug aan iets wat ik nauwelijks nog toelaat in mijn leven: spel. Niet als methode in een les of als onderwijskundige term, maar echt spelen. Zomaar. Zonder doel, zonder prestatie, zonder oordeel.

Terwijl ik mijn leerlingen aanmoedig om vrij te creëren, te ontdekken, te experimenteren, merk ik dat ik het zelf nauwelijks nog doe. Ik merk dat ik steeds minder maak en dus minder verdwijn in die staat van zijn. Niet omdat ik het niet wil, maar omdat er geen ruimte meer voor is. Geen mentale ruimte, geen fysieke ruimte en geen ruimte in tijd.






Toch weet ik hoe belangrijk die ervaring is. Want kunst maken en spelen voelen voor mij hetzelfde. Ze zorgen ervoor dat je je tijdelijk in een andere werkelijkheid kunt bevinden, en ik geloof dat we als volwassenen deze ervaringen keihard nodig hebben. Juist nu. Juist in een tijd waarin burn-outs onder docenten toenemen, en waar de vraag naar zingeving, ontlading en beleving steeds groter wordt.

Daarom pleit ik voor iets wat in Den Haag (nog) niet bestaat: een expositie ruimte waar volwassenen mogen spelen. Geen verkapte therapie, geen mindfulnesscursus, maar een ruimte vol kunst die je mag aanraken, beklimmen, verplaatsen, voelen, een speel-expositie speciaal voor grote mensen.

Voor mijn veldonderzoek binnen het BKCE-project bezocht ik opnieuw de Wonderkamers van het Kunstmuseum Den Haag. Zodra ik de ruimte binnenstapte, voelde ik direct waarom dit als kind zo’n diepe indruk op me heeft gemaakt. Alles aan de vormgeving, het licht, de geluiden en de manier waarop je als bezoeker zelf iets mag doen, maakt dat je tijdelijk de werkelijkheid verlaat. Het is geen tentoonstelling die je stilletjes bekijkt, maar een wereld waarin je mag ronddwalen, spelen en creëren. Zelfs nu, jaren later, merkte ik dat het me opnieuw raakte. De verwondering die daar werd opgeroepen, voelde nog steeds als thuiskomen in een andere werkelijkheid.

Toch is het raar: deze magische ruimte is er alleen voor kinderen. Dat vind ik zonde. Juist volwassenen, die dagelijks verantwoordelijkheid dragen, die vaak vergeten hoe het is om te mogen verdwalen, zouden zoveel baat hebben bij zo’n plek. In een kunstwereld die soms zwaar aanvoelt, conceptueel en intellectueel beladen, kan spel ruimte scheppen. Verlichting bieden. Een speelse installatie kan net zo goed vragen oproepen, uitdagen en raken, maar dan via een andere ingang: die van ervaring, beweging, en verwondering.

Bovendien geloof ik dat kunst in deze vorm bijdraagt aan meer inclusiviteit. Een museumbezoek verandert van een intellectuele activiteit in een fysieke, ervaringsgerichte vorm van ontspanning. Daarmee verlagen we niet alleen de drempel voor mensen die zich niet vanzelfsprekend thuis voelen in het traditionele museumcircuit, maar nodigen we ook een nieuw en divers publiek uit. Mensen die niet altijd even veel met kunst in aanraking komen, maar wel behoefte hebben aan spel, verwondering of even ontsnappen aan de dagelijkse realiteit. Wat als we volwassenen dezelfde ruimte geven om te spelen als kinderen, kunnen we spelen voor volwassenen normaliseren?

Waarom proberen we niet iets soortgelijks te maken, maar dan voor volwassenen? Is daar ruimte voor in het culturele veld van Den Haag? Ik denk van wel. En meer nog: het is precies wat nu nodig is.



Steeds meer musea en culturele plekken bieden interactieve installaties, en de belangstelling lijkt groot. Voorbeelden zoals TeamLab in Tokio en de ‘Rain Room’ van Random International trekken dagelijks duizenden bezoekers omdat ze niet alleen willen kijken, maar ervaren. Dit maakt duidelijk dat mensen verlangen naar museumbezoek dat zintuigen prikkelt, verrast, en uitnodigt tot deelname, zoals spelen ook doet.

Bezoekers worden een met de installatie. In de Rain Room bijvoorbeeld, waarin water stopt bij menselijke aanwezigheid, wachten mensen in lange rijen om even in een andere werkelijkheid te zijn.

Deze populariteit geeft aan dat volwassenen behoefte hebben aan een ervaring die verder gaat dan het bekijken van kunst. Interactieve kunst installaties sluiten naadloos aan bij deze behoefte, doordat ze spelen en kunst samenbrengen bieden ze een ervaring die fris en vernieuwend kan zijn.

De populariteit van deze installaties geeft aan dat museumbezoek niet langer alleen draait om kijken, maar om voelen, ontdekken en deelnemen: precies wat spelen is.

Onderzoek toont aan dat spelen voor volwassenen veel meer is dan vermaak: het verlaagt stress, stimuleert creativiteit en vergroot sociale verbondenheid We voelen ons lichter, opener, en staan kort even stil bij het moment.

Deze visie sluit perfect aan bij de doelstellingen van het Cultuurplan 2025 van de Gemeente Den Haag, dat inzet op inclusieve, innovatieve cultuurbelevenissen die bijdragen aan welzijn en participatie. De speelruimte biedt mentale verlichting, bevordert creativiteit en versterkt sociale verbinding , vooral voor mensen die structureel overbelast zijn, zoals bijvoorbeeld leerkrachten.

In termen van museumeducatie en publieksbemiddeling betekent dit geen eenmalige workshop, maar een doorlopende, multidimensionale ervaring waarin deelnemers hun eigen betekenis en spelruimte ontdekken.

De razendsnelle groei van interactieve kunst, de kracht van wonderkamers in Den Haag, en de bewezen noodzaak voor speels herstel bij volwassenen vormen samen de bouwstenen van mijn voorstel. Er is dus alle reden om met én voor volwassenen opnieuw een wereld te bouwen waar spelen, kunst en beleving samenvloeien. Is daar ruimte voor in Den Haag? Ik denk van wel, het is dringend nodig.

Fase Instrument Doel
Pilot (jaar 1) Subsidiecategorie A (project) Start met interactiviteit en sfeermaker; bewijs impact op welzijn, inclusiviteit
Opschaling (jaar 2+) Subsidiecategorie B / Cultuureducatie-regelingen Uitbreiden met partners, scholen, workshops
Organisatie-ontwikkeling Ondernemerschapssubsidie Locatie, infrastructuur, professioneel beheer opbouwen

Kunstenplan 2025–2028
Hoe past mijn voorstel hierbij?
Mijn idee van een speel-expositieruimte voor volwassenen sluit direct aan bij deze beleidslijnen:
Innovatief & ervaringsgericht (doel 1): het is een nieuwe vorm van cultureel aanbod waarin spelen en kunstbeleving integreren.
Inclusief en divers (doel 2): het nodigt een breed publiek uit – ook mensen die zich niet vanzelf thuisvoelen in traditionele musea.
Samenwerking (doel 3): door te bouwen op bestaande netwerken in Den Haag (zoals samenwerking met het Kunstmuseum, Huis van het Boek en welzijnsorganisaties), creëer ik kruisbestuiving tussen kunst, onderwijs en zorg.
Welzijn & participatie (doel 4): de speelruimte is ontworpen als plek voor mentale ontspanning, creativiteit en sociale ontmoeting, precies wat het Kunstenplan beoogt te stimuleren.
Kwaliteit & duurzaamheid (doel 5): een goed onderbouwd, multidisciplinair project met potentie voor structurele ondersteuning via de tenderroute

Zoals jullie zien ben ik er vanavond niet bij tijdens de netwerkborrel. Dat is niet omdat ik geen zin had in jullie gezelschap, maar omdat ik op dit moment aan het buitenspelen ben met mijn leerlingen… in Friesland.

Toch wilde ik mijn afwezigheid niet ongemerkt voorbij laten gaan. Daarom heb ik, ter vervanging van mijn aanwezigheid, iets achtergelaten in de borrelruimte: vier opblaasballen. Misschien zijn ze je al opgevallen. Ze liggen daar niet zomaar. Ze zijn onderdeel van een kleine test, een speelse interventie.

Ik heb een paar medestudenten gevraagd om stilletjes te observeren wat er gebeurt: laten mensen de ballen liggen? Kijken ze ernaar? Of gaan ze ermee spelen? En als dat niet spontaan gebeurt, wat gebeurt er als iemand het voortouw neemt?

Met deze kleine actie wil ik onderzoeken hoeveel ruimte er tijdens een professioneel moment nog is voor spel, spontaniteit en nieuwsgierigheid. Ik ben ontzettend benieuwd hoeveel mensen erin meegaan. Misschien jullie ook wel?

Hanley-Dafoe, Robyne, EdD. “You work hard, but are you playing just as hard?” Psychology Today, 3 augustus 2024, www.psychologytoday.com/us/blog/everyday-resilience/202408/creating-space-for-play-as-grown-ups-and-why-it-matters?
https://www.cultuurschakel.nl/
Gemeente Den Haag. “Kunstenplan - Den Haag”. Den Haag, 7 februari 2025, www.denhaag.nl/nl/vrije-tijd-en-recreatie/kunstenplan.
LandNinescape. “Who Says Playgrounds Are Just for Kids? The Allure of Adult Soft Play”. NinescapeLand, 19 februari 2025, ninescapeland.com/blogs/blog/indoor-playground-guide-for-adults?srsltid=AfmBOorvjKgORsHKdVj7AJWSLWs54R4CyY7B9e-tgHP4iA75bQc7S1wA.
“Wonderkamers”. Kunstmuseum Den Haag, 25 mei 2025, www.kunstmuseum.nl/nl/wonderkamers.
Ecroyd, Calum. “The UK’s best Adults-ONly Soft Play Centres — The Three Drinkers”. The Three Drinkers, 23 april 2024, www.thethreedrinkers.com/magazine-content/the-uks-best-adults-only-soft-play-centres.
Carter, Noelle. “Rain Room — 21st century digital art”. 21st Century Digital Art, 24 maart 2020, www.digiart21.org/art/rain-room.